Zasiłek chorobowy w 2023 roku

Zasiłek chorobowy to rodzaj świadczenia, które przysługuje osobie ubezpieczonej w ramach ubezpieczenia chorobowego w ZUS. Świadczenie otrzymuje osoba, która z powodu choroby czy wypadku stała się czasowo niezdolna do pracy.

Komu przysługuje zasiłek chorobowy i jakie warunki muszą zostać spełnione, aby można go otrzymać? Ile w 2023 roku wynosi podstawa wymiaru zasiłku chorobowego? Jak długo można pobierać zasiłek chorobowy?

Co to jest zasiłek chorobowy i komu przysługuje?

Zasiłek chorobowy to świadczenie finansowane z budżetu państwa i wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub pracodawcę (jeśli jest płatnikiem zasiłków) pracownikom, którzy w danym okresie są niezdolni do pracy, np. z powodu choroby.

Zasiłek chorobowy przysługuje jedynie osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowym lub dobrowolnym.

Obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym objęci są:

– pracownicy, czyli osoby pracujące na podstawie umowy o pracę,
– członkowie rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych,
– osoby odbywające służbę zastępczą.

Dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym mogą być objęte:

– osoby wykonujące pracę nakładczą,
– osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, współpracujące z osobą, która wykonuje taką umowę, pracujące na podstawie umowy uaktywniającej, prowadzące pozarolniczą działalność lub współpracujące z osobą, która prowadzi taką działalność,
– osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
– duchowni.

Zasiłek chorobowy można otrzymać również z ubezpieczenia wypadkowego. Dzieje się tak, gdy pracownik stanie się niezdolny do pracy na skutek wypadku przy pracy albo choroby zawodowej i otrzyma z tego powodu zwolnienie lekarskie.

Zasiłek chorobowy i okres wyczekiwania

Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie ustalonego nieprzerwanego okresu ubezpieczenia, czyli tzw. okresu wyczekiwania.

Wynosi on:

– 30 dni w przypadku ubezpieczenia obowiązkowego,
– 90 dni w przypadku ubezpieczenia dobrowolnego.

Bez okresu wyczekiwania świadczenie chorobowe może otrzymać:

– absolwent szkoły lub szkoły wyższej, który jest objęty ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpił do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,
– ubezpieczony, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
– ubezpieczony obowiązkowo, który ma co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,
– poseł albo senator, który przystąpił do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji,
– funkcjonariusz Służby Celnej, który przyjął propozycję pracy i stał się pracownikiem w jednostce organizacyjnej Krajowej Administracji Skarbowej.

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego – jak się ją ustala?

Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków chorobowych określa tzw. „ustawa zasiłkowa” z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Według przepisów podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi stanowi przeciętne wynagrodzenie miesięczne wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc powstania niezdolności do pracy, pomniejszone o kwotę potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 13,71% (emerytalne 9,76% + rentowe 1,50% + chorobowe 2,45%). Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12-miesięcznego okresu, podstawę wymiaru stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.

Ustawodawca przewidział też minimalną podstawę wymiaru świadczeń chorobowych.

Minimalna podstawa wymiaru zasiłku chorobowego w 2023 roku

Minimalna podstawa wymiaru zasiłku chorobowego jest powiązana z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wzrasta wraz z nim.

W 2023 roku kwota minimalnego wynagrodzenia zmieni się dwukrotnie. Od 1 stycznia do końca czerwca będzie wynosiła 3490 zł, a od 1 lipca do końca roku będzie to 3600 zł.

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego nie może być niższa od kwoty ustawowego minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71%.

W 2023 roku minimalna podstawa wymiaru chorobowego w przypadku pracowników zatrudnionych na pełen etat wyniesie więc:

– od 1 stycznia do 30 czerwca – 3 011,52 zł,
– od 1 lipca do 31 grudnia – 3 106,44 zł.

W przypadku pracowników zatrudnionych na niepełny etat podstawa wymiaru świadczeń chorobowych wyliczana jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy i wynosi, przykładowo:

w pierwszym półroczu 2023 roku:

¾ etatu – 2 258,64 zł
½ etatu – 1 505,76 zł
¼ etatu – 752,88 zł

w drugim półroczu 2023 roku:

¾ etatu – 2 329,83 zł
½ etatu – 1 553,22 zł
¼ etatu – 776,61 zł

Ile wynosi zasiłek chorobowy w 2023 roku?

Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. Od 1 stycznia 2022 roku 80% podstawy wymiaru zasiłku przysługuje również w przypadku pobytu w szpitalu. Wcześniej było to 70%.

Z kolei do 100% podstawy zasiłku chorobowego są uprawnione:

– kobiety w ciąży,
– osoby, które uległy wypadkowi w drodze do lub z pracy,
– osoby, których niezdolność do pracy powstała na skutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.

Zasiłek chorobowy – okres wypłaty świadczenia

Kiedy pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę i objęty ubezpieczeniem chorobowym zachoruje będzie otrzymywał wynagrodzenie chorobowe wypłacane przez swojego pracodawcę przez pierwsze 33 dni choroby lub 14 dni w przypadku pracowników powyżej 50. roku życia.

Wynagrodzenie chorobowe jest zawsze płacone ze środków pracodawcy. Jego kwotę oblicza się według takich samych zasad, jak przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.

Od 34 lub 15 dnia choroby wynagrodzenie chorobowe zmienia się w zasiłek chorobowy, który jest finansowany z budżetu państwa i wypłacany przez ZUS. Może być wypłacany bezpośrednio przez ZUS lub przez pracodawcę – jeśli ten jest płatnikiem zasiłków, tzn. jeśli na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego zgłosił do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Taki pracodawca nalicza i wypłaca swoim pracownikom zasiłek chorobowy, a później kwota ta jest mu zwracana poprzez pomniejszenie wpłacanych do ZUS-u składek społecznych.

Od pierwszego dnia choroby zasiłek chorobowy wypłacany jest osobom zatrudnionym na podstawie umowy cywilnoprawnej, czyli umowy zlecenia oraz innym osobom, dla których składka chorobowa jest dobrowolna. Zasiłek taki zawsze wypłaca ZUS.

Czas pobierania wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego z tytułu niezdolności do pracy jest określony ustawowo. Wynosi on w sumie:

– do 182 dni w roku w przypadku choroby,
– do 270 dni w roku w przypadku, gdy niezdolność do pracy jest spowodowana gruźlicą lub przypada w trakcie ciąży.

Przerwa pomiędzy chorobami, która trwa przynajmniej 60 dni, powoduje, że okres zasiłkowy liczony jest od nowa. W przypadku, gdy pomiędzy jednym zwolnieniem a drugim, niezależnie od rodzaju choroby, nie minie 60 dni, zwolnienia sumują się i stanowią jeden okres zasiłkowy.

Wynagrodzenie chorobowe, jak i zasiłek chorobowy przysługują za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

Jeżeli po upływie maksymalnego czasu pobierania zasiłku osoba w dalszym ciągu jest niezdolna do powrotu do pracy może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Może pobierać je przez okres 12 miesięcy. Jeśli w dalszym ciągu nie będzie w stanie wrócić do pracy może starać się o rentę zdrowotną.

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia

Zasiłek chorobowy można otrzymywać również po ustaniu ubezpieczenia.

Przysługuje on w sytuacji, gdy pracownik stał się niezdolny do pracy jeszcze w czasie ubezpieczenia chorobowego, ale nieprzerwana niezdolność do pracy trwa po ustaniu ubezpieczenia.

Przysługuje również wtedy, gdy niezdolność do pracy powstała dopiero po ustaniu ubezpieczenia chorobowego i trwała minimum 30 dni, pod warunkiem, że powstała:

– nie później niż w ciągu 14 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego,
– nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

W takich sytuacjach zasiłek chorobowy nie może być pobierany dłużej niż 91 dni. Ograniczenie to nie dotyczy:

– kobiet w ciąży,
– osób, które zapadły na gruźlicę,
– osób, u których niezdolności do pracy powstały wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.

Jak złożyć wniosek o zasiłek chorobowy?

Zasiłek chorobowy otrzymuje się na podstawie zwolnienia lekarskiego wystawionego w formie dokumentu elektronicznego (e–ZLA). Widoczny on jest na profilu PUE ZUS pracodawcy, który przesyła formularz do ZUS. Osoby, które są zatrudnione na umowę o pracę nie muszą więc składać samodzielnie wniosków o zasiłek choroby.

Samodzielnie wniosek o zasiłek chorobowy muszą natomiast złożyć:

– osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą,
– osoby z nimi współpracujące,
– osoby duchowne.

Kiedy nie przysługuje zasiłek chorobowy?

Zasiłek chorobowy nie przysługuje pracownikowi za okres niezdolności do pracy:

– za który zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych,
– w którym przebywa na urlopie bezpłatnym lub urlopie wychowawczym,
– w którym jest tymczasowo aresztowany lub odbywa karę pozbawienia wolności,
– która przypada w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który nie zachowuje prawa do wynagrodzenia, w okresie od dnia śmierci pracodawcy do dnia: – wygaśnięcia umowy o pracę, – pisemnego porozumienia o kontynuowaniu stosunku pracy na dotychczasowych zasadach do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego albo wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego albo do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, – rozwiązania umowy o pracę na czas określony,
– która powstała w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia, co stwierdza prawomocne orzeczenie sądu,
– za okres pierwszych pięciu dni, jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana nadużyciem alkoholu,
– objęty zwolnieniem lekarskim, które zostało sfałszowane,
– objęty zwolnieniem lekarskim, w czasie którego pracownik wykonywał pracę zarobkową lub wykorzystywał to zwolnienie niezgodnie z jego celem, co zostało stwierdzone podczas kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy przeprowadzonej przez płatnika zasiłku.

2023-01-11

Usługi księgowe
BRGS Biuro Rachunkowe Grzegorz Sasin
Warszawa (Praga)