Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe

Ubezpieczenia emerytalne i rentowe to obowiązkowe składki, które opłacają m.in. osoby pracujące na umowie o etat, czy osoby prowadzące działalność pozarolniczą. Jest jednak spora grupa osób, które nieobjęte są obowiązkowym ubezpieczeniem. W ich przypadku istnieje możliwość dobrowolnego przystąpienia do ubezpieczeń i samodzielnego opłacania składek.

Jakie warunki trzeba spełnić, aby uzyskać dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe? Jak oblicza się składki i ile one wynoszą w 2021 roku? Kiedy ustają dobrowolne ubezpieczenia?

Kto może zgłosić się do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych?

Z dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych mogą skorzystać wszyscy ci, którzy nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu. Są to np. osoby, które zostały zwolnione z pracy i obecnie nie mają żadnego innego tytułu do ubezpieczenia, osoby zatrudnione u zagranicznych pracodawców, czy osoby sprawujące opiekę nad członkiem rodziny spełniającym warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego, lecz nie podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu.

Co ważne – osoby te muszą spełniać też następujące warunki:
– mieszkają w Polsce
albo
– nie mieszkają w Polsce, ale były wcześniej objęte obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi w Polsce
albo
– nie mieszkają w Polsce, ale podlegają europejskim przepisom o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Jak uzyskać dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe?

Osoby, które chcą być objęte dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi muszą same zgłosić się do placówki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i złożyć wniosek w sprawie objęcia ubezpieczeniami na formularzu ZUS ZUA. Można też przesłać go pocztą. W tym przypadku za datę wpływu wniosku przyjmuje się datę stempla pocztowego.

Dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowymi będziemy objęci od dnia, który wskażemy we wniosku. Dzień ten nie może być jednak wcześniejszy niż data złożenia wniosku.

Co ważne – jeśli będziemy dobrowolnie podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, nie możemy być jednocześnie objęci ubezpieczeniami chorobowym i wypadkowym.

Jaka jest wysokość dobrowolnych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe?

Decydując się na dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe deklarujemy kwotę, która będzie stanowiła podstawę wymiaru składek. Kwota ta nie może być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia. W 2021 roku wynosi ona 2800 zł.

Składki na ubezpieczenia opłacane będą w wysokości:

– 19,52 proc. podstawy wymiaru w przypadku składki na ubezpieczenie emerytalne,
– 8 proc. podstawy wymiaru w przypadku składki na ubezpieczenie rentowe.

Jeśli decydujemy się przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń w trakcie miesiąca i opłacamy składki od minimalnej podstawy wymiaru, podstawa ta ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu. Minimalną podstawę wymiaru dzieli się wówczas przez liczbę dni danego miesiąca i mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom. Liczba, którą uzyskamy w wyniku podzielenia nie podlega zaokrągleniu (bez względu na liczbę miejsc po przecinku) i powinna zostać przemnożona w takiej postaci, w jakiej została wyliczona. Dopiero po pomnożeniu zaokrąglamy ustaloną podstawę wymiaru składek do pełnych groszy. Od tak ustalonej podstawy wymiaru nalicza się składki na ubezpieczenia w wyżej podanej wysokości.

Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy.

Rozliczanie składek za dobrowolne ubezpieczenia

Osoba objęta dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi i opłacająca składki tylko z tytułu własnych ubezpieczeń musi regularnie składać deklarację rozliczeniową ZUS DRA.

Należne składki za dany miesiąc należy opłacić w terminie do 10 dnia następnego miesiąca. Jeżeli ostatni dzień terminu płatności składek przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy.

Jeżeli w złożonej deklaracji rozliczeniowej kwota zadeklarowana do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest nie niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia – nie trzeba składać deklaracji rozliczeniowej za kolejny miesiąc. ZUS sporządzi ją za nas, pod warunkiem, że prawidłowo opłacimy należne składki za kolejny miesiąc, a wpłaty dokonamy nie wcześniej niż pierwszego dnia kolejnego miesiąca.

Na jaki rachunek opłacać składki na dobrowolne ubezpieczenia społeczne?

Składki na dobrowolne ubezpieczenia społeczne opłaca się na swój numer rachunku składkowego (NRS). Informację o nim otrzymamy pocztą na wskazany przez nas adres. Numer rachunku można też sprawdzić w wyszukiwarce NRS na stronie internetowej ZUS lub zgłosić się do placówki ZUS.

Numer NRS zawiera stały numer ZUS – 60000002026, a także indywidualny, unikalny numer oraz NIP, jeśli został nadany (ostatnie 10 cyfr).

Składki można opłacać w formie bezgotówkowej, poprzez obciążenie rachunku bankowego zleceniem stałym. Za termin płatności uznaje się dzień obciążenia rachunku bankowego płatnika składek, a nie datę polecenia przelewu. Składki można opłacać również tradycyjnie za pomocą przekazu pocztowego.

Jakie świadczenia uzyskamy podlegając dobrowolnym ubezpieczeniom społecznym?

Opłacając dobrowolnie składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uzyskamy:

Świadczenia z ubezpieczeń rentowych:
– renta z tytułu niezdolności do pracy
– renta rodzinna
– rehabilitacja lecznicza
– zasiłek pogrzebowy.

Świadczenia z ubezpieczenia emerytalnego:
– emerytury.

Co ważne – zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jeśli okres dobrowolnych ubezpieczeń przekroczy 10 lat, nie będzie obowiązywać gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia. Wysokość emerytury będzie wtedy zależna od wysokości składek zgromadzonych na naszym koncie w ZUS.

Kiedy ustają ubezpieczenia dobrowolne?

Jeśli podlegasz dobrowolnym ubezpieczeniom społecznym w określonych sytuacjach możesz utracić do nich prawo.

Najczęściej dzieje się to wtedy, gdy uzyskujemy tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń, np. zatrudniając się na podstawie umowy o pracę czy rozpoczynając prowadzenie działalności gospodarczej. W takim przypadku nie występuje już sytuacja braku jakiegokolwiek tytułu do ubezpieczeń, która mogłaby być uzasadnieniem do podlegania dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Od dnia powstania tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń tracimy więc prawo do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi na zasadzie dobrowolności.

Dobrowolne ubezpieczenia ustaną również, gdy postanowimy sami z nich zrezygnować. W tym celu należy złożyć do ZUS wniosek w sprawie wyłączenia z ubezpieczeń na formularzu ZUS ZWUA. Ustanie dobrowolnych ubezpieczeń następuje nie wcześniej, niż od dnia złożenia wniosku.

Ustanie dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych nastąpi również od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który zapłacimy należne składki po terminie lub zapłacimy niepełne składki.

Jeśli nie zapłacimy w terminie składek możemy wystąpić do ZUS z wnioskiem o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie (formularz US-9). Jeżeli wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, będziemy nadal objęci tymi ubezpieczeniami, pod warunkiem, że uregulujemy należność wraz z odsetkami za zwłokę. Gdy wniosek zostanie rozpatrzony negatywnie, ubezpieczenia te ustają od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który dokonaliśmy wpłaty po terminie.

Jeśli po ustaniu dobrowolnych ubezpieczeń chcemy znowu być nimi objęci, musimy ponownie złożyć wniosek na formularzu ZUS ZUA.

Usługi księgowe
BRGS Biuro Rachunkowe Grzegorz Sasin
Warszawa (Praga)