Zmiany w ubezpieczeniach społecznych

Skrócenie okresu pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia, zaliczanie okresów niezdolności do pracy do jednego okresu zasiłkowego czy zasiłek macierzyński po ustaniu ubezpieczenia chorobowego – to tylko niektóre zmiany w ubezpieczeniach społecznych, które wejdą w życie już wkrótce.

Wprowadza je ustawa z dnia 24 czerwca 2021 roku o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. 19 sierpnia została podpisana przez prezydenta.

Poniżej przedstawiamy najważniejsze zmiany.

Krótszy okres pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia

Według aktualnie obowiązujących przepisów zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn traktowanych na równi z tą niezdolnością, nie dłużej jednak niż przez 182 dni. W przypadku niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą lub w czasie ciąży ten okres jest dłuższy i wynosi maksymalnie 270 dni.

Okres zasiłkowy obowiązuje w czasie zatrudnienia, ale, pod pewnymi warunkami, zasiłek chorobowy można otrzymać również po ustaniu zatrudnienia. I właśnie tego drugiego przypadku dotyczy zmiana wprowadzona w nowej ustawie.

Okres pobierania takiego zasiłku został skrócony. Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia będzie przysługiwał nie dłużej niż przez 91 dni. W okres ten nie będzie wliczana niezdolność do pracy w czasie ubezpieczenia (niezależnie od rodzaju choroby).

Ograniczony wymiar świadczenia nie będzie dotyczył niezdolności do pracy:

– spowodowanej gruźlicą lub występującej w trakcie ciąży
– powstałej wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.

Wszystkie okresy niezdolności do pracy będą zaliczane do jednego okresu zasiłkowego

Zgodnie z obecnymi przepisami do okresu zasiłkowego wlicza się:

– wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy
oraz
– okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni.

Według nowych przepisów rodzaj choroby nie będzie miał znaczenia. Do okresu zasiłkowego będą wliczane:

– wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy
oraz
– okresy poprzedniej niezdolności do pracy, niezależnie od tego, czy zostały spowodowane tą samą czy inną chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni.

Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży.

Wyższy zasiłek chorobowy za czas pobytu w szpitalu

Obecnie zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu, z wyjątkiem przewidzianym dla pracowników, którzy ukończyli 50 rok życia, wynosi 70% podstawy wymiaru. Nie dotyczy to okresu, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego oraz w okresie ciąży.

Po wprowadzonej zmianie wysokość tego świadczenia będzie wynosiła 80% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, chyba że zachodzą okoliczności uprawniające do świadczenia w wysokości 100%.

Zasiłek macierzyński po ustaniu ubezpieczenia chorobowego

Obecnie zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego urodziła dziecko. Przysługuje również w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży:

– na skutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy
– z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu.

Po wprowadzonych zmianach prawo do świadczeń związanych z macierzyństwem będzie przysługiwało także ciężarnym, które utraciły tytuł do ubezpieczenia na skutek śmierci pracodawcy.

Zmiany dotyczące dobrowolnego ubezpieczenia społecznego dla przedsiębiorców

Przedsiębiorca, który przystępuje do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego, rentowego albo chorobowego będzie nimi objęty od dnia wskazanego w zgłoszeniu (nie wcześniej niż dzień złożenia zgłoszenia w ZUS). Ustanie ubezpieczeń będzie mogło nastąpić nie wcześniej, niż płatnik złoży w ZUS wniosek o wyrejestrowanie. Oznacza to, że ubezpieczenia nie ustaną z mocy ustawy na skutek nieopłacenia składek w terminie.

Przedsiębiorca nie będzie więc tracił prawa do zasiłku chorobowego w przypadku spóźnienia z zapłatą składek. Jednak warunkiem uzyskania tego świadczenia będzie uprzednia spłata zadłużenia z tytułu zaległości w składkach ZUS. Przedsiębiorca będzie miał na to pół roku.

Ujednolicenie zasad objęcia ubezpieczeniami wspólników spółek

Zgodnie z nowymi przepisami ujednolicone zostaną zasady objęcia ubezpieczeniami dla wspólników spółek.

W przypadku wspólników jednoosobowych spółek z o.o. obowiązek ubezpieczeń społecznych powstanie od dnia wpisania spółki do KRS albo od dnia nabycia udziałów w spółce, natomiast ustanie z dniem wykreślenia spółki z KRS albo zbycia wszystkich udziałów w spółce (z wyłączeniem okresu zawieszenia działalności spółki).

W przypadku wspólników spółki jawnej, spółki partnerskiej lub komandytowej obowiązek ubezpieczeń społecznych będzie istnieć od dnia wpisania spółki do KRS albo od dnia nabycia ogółu praw i obowiązków w spółce do dnia wykreślenia spółki z KRS albo zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce (z wyłączeniem okresu zawieszenia działalności spółki).

Zmiana terminów wypłat świadczeń z ubezpieczeń społecznych

Obecnie płatnicy składek będący płatnikami zasiłków dokonują wypłaty świadczeń w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń. ZUS natomiast wypłaca zasiłki na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień, jednak nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień.

Po wprowadzonych zmianach zarówno płatnicy, jak i ZUS będą zobowiązani do wypłaty zasiłków na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku. Oznacza to, że wypłata zasiłku może zostać wydłużona i będzie następować dopiero po wyjaśnieniu wszystkich ewentualnych wątpliwości.

Obowiązkowy profil na PUE ZUS od 1 stycznia 2023 roku

Każdy płatnik składek będzie miał od 1 stycznia 2023 roku obowiązek założenia profilu na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Obecnie z tego obowiązku zwolnieni są pracodawcy zatrudniający do pięciu osób.

Jeśli płatnik składek nie założy PUE ZUS do 30 grudnia 2022 roku, ZUS zrobi to za niego do 31 stycznia 2023 roku.

Wśród innych zmian znalazły się również:

– wprowadzenie możliwości potrącania nieopłaconych należności z tytułu składek ze świadczeń wypłacanych przez ZUS oraz nienależnie pobranych świadczeń z wypłacanych przez ZUS zasiłków
– ograniczenie przekazywania korekt deklaracji ubezpieczeniowych tylko do 5 lat od momentu wymagalności składek
– wprowadzenie przepisu jednoznacznie definiującego, jakie zdarzenia na potrzeby różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe są uznawane za wypadek przy pracy
– wprowadzenie możliwości ubiegania się o rentę z tytułu niezdolności do pracy w przypadku, gdy niezdolność do pracy powstała w okresach pobierania świadczeń opiekuńczych, za które nie było obowiązku opłacania składek ubezpieczeniowych, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów
– rozwiązanie problemu tzw. emerytur czerwcowych, tj. braku waloryzacji kwartalnej i w konsekwencji niższych świadczeń dla osób przechodzących na emeryturę w czerwcu – dla osób deklarujących chęć przejścia na emeryturę w czerwcu wprowadzono sposób ustalania wysokości świadczenia w taki sposób jak w maju bieżącego roku (jeśli takie rozwiązanie jest korzystniejsze dla ubezpieczonego);
– ujednolicenie przepisów w zakresie przeliczania emerytur dla emerytów kontynuujących karierę zawodową z tzw. starego i nowego systemu
– zmiana zasad zawieszania rent socjalnych i definicji przychodów uwzględnianych przy zawieszaniu renty socjalnej.

Ustawa podpisana przez prezydenta w dniu 19 sierpnia 2021 roku w ciągu 21 dni zostanie ogłoszona w Dzienniku Ustaw. Wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z licznymi wyjątkami zawartymi w art. 23.

Usługi księgowe
BRGS Biuro Rachunkowe Grzegorz Sasin
Warszawa (Praga)