Prawo przedsiębiorcy do popełnienia błędu
11 lutego 2020
Koronawirus – uproszczony wniosek o odroczenie terminu płatności składek ZUS
25 marca 2020

Koronawirus i nowe regulacje dotyczące prawa pracy

W związku z szybkim rozprzestrzenianiem się wirusa SARS CoV-2 8 marca 2020 roku weszła w życie specjalna ustawa mająca usprawnić zapobieganie, przeciwdziałanie i zwalczanie COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Wymienia ona wiele szczegółowych regulacji dotyczących m.in. prawa zamówień publicznych, prawa budowlanego, zasad udzielania świadczeń opieki zdrowotnej czy wydatków budżetowych państwa. Wśród nich są też zapisy ważne dla pracowników i pracodawców, takie jak praca zdalna czy dodatkowe świadczenia dla rodziców opiekujących się dziećmi. Nowe regulacje mają obowiązywać maksymalnie przez 180 dni.

Poniżej przedstawiamy szczegóły z nimi związane. Piszemy również o świadczeniach, które przysługują osobom poddanym kwarantannie lub izolacji.

Praca zdalna

Zgodnie ze specjalną ustawą dotyczącą przeciwdziałania koronawirusowi, pracodawca będzie mógł polecić pracownikowi wykonywanie obowiązków określonych w umowie o pracę poza miejscem jej stałego wykonywania, czyli np. zdalnie z domu. Jest to decyzja jednostronna pracodawcy. Może podjąć ją, gdy dowie się, że pracownik przebywał niedawno w strefie, gdzie mógł zostać zarażony koronawirusem. Decyzja pracodawcy jest wiążąca dla pracownika, który musi się jej podporządkować. Niedostosowanie się do polecenia pracodawcy traktowane może być jako naruszenie obowiązków pracownika. Na pracownika może zostać nałożona kara porządkowa – upomnienie, nagana lub kara pieniężna. W skrajnych przypadkach odmowa taka może nawet wiązać się z rozwiązaniem umowy o pracę z zachowaniem i bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Ustawodawca nie określa przez jaki czas praca zdalna może być wykonywana. Biorąc pod uwagę wskazywany przez lekarzy czas wylęgania COVID-19, właściwe ramy pracy zdalnej to 14 dni, a w szczególnych okolicznościach nawet 21 dni.

Warto podkreślić, że warunki świadczenia pracy w domu powinny zostać uzgodnione w porozumieniu między pracodawcą a pracownikiem i nie mogą naruszać powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy, np. norm czasu pracy. Podczas wykonywania pracy zdalnie pracownik zachowa też prawo do pełnego wynagrodzenia.

Kwarantanna lub izolacja – jakie świadczenia przysługują pracownikowi?

Państwowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny może wydać decyzję o konieczności poddania się kwarantannie lub izolacji osoby przebywającej na terytorium Polski, jeśli jest ona zakażona, chora na chorobę zakaźną, podejrzana o zakażenie lub chorobę zakaźną, albo miała styczność ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego.

Jeśli tak się stanie, za okres trwania kwarantanny lub izolacji przysługuje pracownikowi wynagrodzenie za czas choroby, zasiłek chorobowy lub opiekuńczy, wypłacane na ogólnych zasadach przez płatnika składek, np. pracodawcę lub ZUS.

Zgodnie z interpretacją ZUS-u pracodawca wypłaca wynagrodzenie pracownikowi, który odbywa kwarantannę domową i ma zwolnienie lekarskie z orzeczeniem tymczasowej niezdolności do pracy przez pierwsze 33 dni choroby w danym roku kalendarzowym. Od 34 dnia wypłaty w postaci zasiłku chorobowego przechodzą na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, którego środkami dysponuje ZUS, nawet gdy wypłaca je pracodawca.

Decyzję organu inspekcji sanitarnej o obowiązku odbycia kwarantanny domowej lub izolacji można dostarczyć do zakładu pracy bądź placówki ZUS po zakończeniu kwarantanny czy izolacji.

Osobie samozatrudnionej lub przedsiębiorcy z tytułu zwolnienia lekarskiego z powodu kwarantanny przysługuje zasiłek chorobowy z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Warto podkreślić, że w sytuacji, gdy ubezpieczony nie otrzyma zaświadczenia lekarskiego ani decyzji inspektora sanitarnego, a mimo to sam zdecyduje, że nie pójdzie do pracy, prawo do świadczeń z tytułu choroby nie będzie mu przysługiwać.

Kwarantannie domowej może zostać poddane również dziecko. Taka sytuacja traktowana jest analogicznie jak choroba dziecka. Rodzicowi sprawującemu wówczas osobistą opiekę nad dzieckiem przysługuje zasiłek opiekuńczy na zasadach ogólnych.

Opieka nad dzieckiem – dodatkowy zasiłek dla rodziców

Przyjęta specustawa daje pracownikom dodatkowe uprawnienia związane z opieką nad dziećmi do lat 8, w sytuacji gdy z powodu koronawirusa zamknięta zostanie szkoła, przedszkole, żłobek lub klub dziecięcy.

Rodzic, który zostanie tymczasowo zwolniony z obowiązku wykonywania pracy ze względu na konieczność osobistej opieki nad dzieckiem ma prawo do zasiłku opiekuńczego. Co ważne, jest to dodatkowy zasiłek w stosunku do świadczenia, które pracownicy w zwykłych okolicznościach mogą otrzymywać w związku z nieprzewidzianym zamknięciem placówki, do której uczęszcza dziecko.

Świadczenie zostanie przyznane maksymalnie za okres 14 dni na dziecko do 8 lat. Przysługuje ono łącznie obojgu rodzicom, niezależnie od liczby dzieci wymagających opieki w związku z zamknięciem placówki z powodu koronawirusa. Wypłata dodatkowego zasiłku opiekuńczego nastąpi tylko wówczas, gdy rodzic był ubezpieczony w ZUS.

Dodatkowy zasiłek nie wlicza się do maksymalnego okresu zasiłkowego wynoszącego 60 dni i mającego zastosowanie w przypadku „zwykłego” nieprzewidzianego zamknięcia placówki, które nie ma związku z obecną sytuacją i ryzykiem rozprzestrzeniania się koronawirusa.

Co ważne, za okres pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego nie przysługuje zasiłek opiekuńczy należny ubezpieczonemu na ogólnych zasadach. Nie można zatem pobierać dwóch świadczeń naraz.

Zasiłek opiekuńczy nie będzie przysługiwał jeśli placówka, do której uczęszcza dziecko, nie zostanie zamknięta, ale rodzic sam zadecyduje, że nie wyśle do niej dziecka.

Usługi księgowe
BRGS Biuro Rachunkowe Grzegorz Sasin
Warszawa (Praga)