Praca małżonka i dzieci w kosztach uzyskania przychodu
19 marca 2019
Biała lista podatników VAT już od września 2019 roku
27 maja 2019
Przepisy prawa pracy mówią, że wynagrodzenie przysługuje pracownikowi za pracę wykonaną lub czas, który poświęcił na jej wykonanie. Istnieją jednak szczególne sytuacje, kiedy pracownik nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, a mimo to zachowuje prawo do wynagrodzenia. Jedną z nich jest przestój w pracy z winy pracodawcy.
Przestój w pracy – co to jest?
Przestój w pracy to nieoczekiwana, nieplanowana, niedająca się przewidzieć przerwa w pracy. Pracownik z przyczyn obiektywnych nie może wówczas wykonywać swoich obowiązków zawodowych. Przestój w pracy może wyniknąć z winy pracownika, z winy pracodawcy jak i być spowodowany czynnikami zewnętrznymi, niezależnymi od nich.
Do przestojów w pracy przyczyniają się najczęściej:
– okoliczności natury technicznej, np. awaria urządzeń;
– okoliczności natury organizacyjnej, np. brak narzędzi albo materiałów do wykonywania obowiązków, brak odpowiednich zabezpieczeń podczas wykonywania pracy, niewyposażenie pracownika w odzież, obuwie robocze czy środki ochrony indywidualnej niezbędne do wykonywania danej pracy;
– przerwy w dopływie prądu lub wody;
– niekorzystne warunki atmosferyczne, które uniemożliwiają lub znacznie utrudniają wykonywanie pracy na zewnątrz;
– umyślne lub nieumyślne działanie pracownika, np. uszkodzenie urządzeń lub maszyn, brak kwalifikacji lub przeszkolenia potrzebnych do obsługi nowych urządzeń;
– strajk
– inne zdarzenia losowe, np. pożar.
Przestojem nie jest określana sytuacja, gdy przerwanie pracy spowodowane jest czynnikami ekonomicznymi, takimi jak zmniejszenie produkcji lub ograniczenie zamówień i brak popytu.
Kiedy za przestój w pracy przysługuje wynagrodzenie?
Zgodnie z kodeksem pracy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas przestoju w pracy, muszą być jednak spełnione trzy warunki.
Po pierwsze, przestój w pracy wystąpił z przyczyn dotyczących pracodawcy (wszelkiego rodzaju przerwy natury technicznej i organizacyjnej, awarie maszyn, brak dopływu prądu lub wody, brak narzędzi lub materiałów do wykonywania pracy itp.)
Po drugie, przestój w pracy nie był zawiniony przez pracownika (np. przez uszkodzenie urządzeń i narzędzi pracy, celowe lub wynikające z nieodpowiedniego użytkowania albo braku odpowiednich kwalifikacji).
Po trzecie, pracownik musi wykazywać gotowość do świadczenia pracy i pozostawać przez cały czas przestoju do dyspozycji pracodawcy. Jeżeli przestój jest długotrwały pracodawca może nakazać pracownikowi pozostanie w domu. Pracownik ma wtedy prawo złożyć oświadczenie, że pozostaje w gotowości do podjęcia pracy i określić miejsce oczekiwania. Jeżeli pracownik jest niezdolny do pracy z powodu choroby lub jest nietrzeźwy nie będzie można powiedzieć, że pozostaje w gotowości do świadczenia pracy. Podobnie w sytuacji, gdy nie poinformował pracodawcy, gdzie przebywa i utrudnia kontakt z sobą.
Jakie wynagrodzenie przysługuje za czas przestoju?
Jeżeli wyżej opisane warunki zostaną spełnione pracownikowi za czas przestoju w pracy przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, czyli pensji zasadniczej bez żadnych dodatków i premii. Wynagrodzenie to powinno być określone stawką godzinową lub miesięczną.
Wynagrodzenie za czas przestoju wynikające ze stawki godzinowej oblicza się mnożąc stawkę godzinową przez liczbę godzin przestoju.
Wynagrodzenie za czas przestoju wynikające ze stawki miesięcznej oblicza się dzieląc stawkę miesięczną przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Uzyskaną w ten sposób stawkę godzinową mnoży się przez liczbę godzin przestoju.
Jeśli stawka godzinowa lub miesięczna nie została ustalona przy zatrudnianiu pracownika i jego wynagrodzenie jest uzależnione od wyników pracy (np. akordowe lub prowizyjne), za czas przestoju przysługuje mu 60 proc. wynagrodzenia, liczonego według zasad obowiązujących dla ustalenia wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Najpierw oblicza się podstawę wynagrodzenia sumując wynagrodzenie pracownika wypłacone w okresie 3 miesięcy poprzedzających przestój. Następnie 60% obliczonej podstawy wynagrodzenia dzieli się przez liczbę godzin przepracowanych w tych 3 miesiącach. Otrzymaną w ten sposób stawkę za godzinę przestoju mnoży się przez liczbę godzin, w których przestój wystąpił.
Wynagrodzenie za czas przestoju w żadnym wypadku nie może być niższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę – od stycznia 2019 r. wynosi ono 2250zł brutto.
Wynagrodzenie za przestój spowodowany warunkami atmosferycznymi
Jednym z powodów przestoju w pracy mogą być niekorzystne warunki atmosferyczne. Wysoki mróz lub nadmierny upał, burze, ulewne deszcze często uniemożliwiają pracę na zewnątrz, dotyczy to głównie takich branż jak budownictwo czy rolnictwo. Pracownik nie ponosi winy za złą pogodę, ale pracodawca również nie. Czy w takich sytuacjach pracownikowi przysługuje więc wynagrodzenie za przestój?
Co do zasady przerwa w pracy spowodowana złymi warunkami atmosferycznymi jest niepłatna. Pracownik będzie miał prawo do wynagrodzenia tylko wtedy, gdy przewidują to wewnętrzne przepisy płacowe obowiązujące u danego pracodawcy.
Wynagrodzenie za wykonywanie innych obowiązków w czasie przestoju
W przypadku wystąpienia przestoju w pracy pracownik nie musi pozostawać bezczynny. Pracodawca ma prawo powierzyć mu na ten czas inną odpowiednią pracę. Powinna to być praca zbliżona do tej, wykonywanej przez pracownika, odpowiadająca jego kwalifikacjom i umiejętnościom. Za jej wykonanie przysługuje wynagrodzenie przewidziane za tą pracę. Nie może być ono jednak niższe, niż wynagrodzenie przysługujące za czas przestoju. Nieuzasadniona odmowa podjęcia pracy przydzielonej do wykonania w czasie trwania przestoju powoduje utratę prawa do wynagrodzenia przestojowego.
Warto dodać, że o ile pracodawca może w czasie przestoju zlecić pracownikowi wykonywanie innych obowiązków, to nie może z własnej inicjatywy wysłać go na urlop bezpłatny, ani na urlop wypoczynkowy, chyba, że był on wcześniej zaplanowany.
Wynagrodzenie za czas przestoju z winy pracownika
Za przestój w pracy powstały z winy pracownika – umyślnej czy też nieumyślnej – wynagrodzenie nie przysługuje. Jeśli pracodawca polecił mu wykonywanie w tym czasie innych obowiązków może otrzymać wynagrodzenie wyłącznie za pracę powierzoną i wykonaną, nawet jeżeli jest ono niższe od wynagrodzenia przestojowego.
Usługi księgowe
BRGS Biuro Rachunkowe Grzegorz Sasin
Warszawa (Praga)