Minimalne wynagrodzenie w 2025 roku wyniesie 4666 zł
24 września 2024
Jakie składki ZUS będą obowiązywać w 2025 roku?
13 listopada 2024
Gdy dziecko zachoruje rodzice często stają przed trudnym dylematem – jak pogodzić obowiązki zawodowe z koniecznością opieki nad pociechą? W takich sytuacjach prawo przewiduje możliwość skorzystania z zasiłku opiekuńczego, który pozwala rodzicowi na wzięcie zwolnienia lekarskiego i poświęcenie czasu na opiekę nad chorym dzieckiem.
Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać zasiłek opiekuńczy na chore dziecko? Kto ma do niego prawo i w jakim wymiarze można z niego korzystać? Jakie dokumenty są niezbędne, aby złożyć wniosek?
Zasiłek opiekuńczy na chore dziecko – kiedy przysługuje?
Aby opiekować się chorym dzieckiem, pracownik ma prawo skorzystać ze zwolnienia lekarskiego (L4). Za cały okres, w którym sprawuje opiekę, ma też prawo do zasiłku opiekuńczego.
Zasady przyznawania zasiłku opiekuńczego reguluje ustawa o świadczeniach pieniężnych z tytułu choroby i macierzyństwa.
Zgodnie z przepisami, prawo do uzyskania zwolnienia lekarskiego oraz zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad chorym dzieckiem mają nie tylko biologiczni rodzice, ale także rodzice adopcyjni, zastępczy, opiekunowie prawni oraz osoby, które wychowują i utrzymują dziecko, mimo że nie są jego rodzicami.
Warunkiem uzyskania zasiłku jest też posiadanie ubezpieczenia chorobowego. Nie ma znaczenia, czy ubezpieczenie chorobowe jest obowiązkowe, czy dobrowolne. Do zasiłku opiekuńczego mają więc prawo zarówno pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę, osoby pracujące na umowę zlecenia, jak i osoby prowadzące własną działalność gospodarczą, pod warunkiem, że odprowadzają składki na ubezpieczenie chorobowe.
Długość okresu ubezpieczenia chorobowego również nie wpływa na prawo do zasiłku. Oznacza to, że zarówno osoby od lat opłacające składki, jak i te, które zostały zgłoszone do ubezpieczenia na krótko przed skorzystaniem ze zwolnienia na opiekę nad chorym dzieckiem, mają równe prawo do świadczenia.
Któremu z rodziców przysługuje zasiłek opiekuńczy na chore dziecko?
Zwolnienie lekarskie na chore dziecko i prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje każdemu z rodziców. Zarówno ojciec, jak i matka mogą wziąć L4 na dziecko, jeżeli tylko mają ubezpieczenie chorobowe. Ale nie mogą, co do zasady, korzystać z zasiłku jednocześnie. Zasiłek dostanie tylko jedno z nich – to, które złoży wniosek.
Wyjątek stanowi sytuacja, gdy dwójka lub więcej dzieci jest chora i wymaga opieki, z czego jedno z nich przebywa w szpitalu. Z powodu braku możliwości zapewnienia opieki w dwóch lokalizacjach przez jednego rodzica, zwolnienie na chore dziecko i zasiłek mogą otrzymać wtedy oboje, i ojciec i matka.
Zasiłek opiekuńczy na chore dziecko – kiedy nie przysługuje?
Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeśli we wspólnym gospodarstwie domowym są inne osoby, które mogą zapewnić opiekę choremu dziecku, np. babcia.
Nie może to być jednak:
• osoba całkowicie niezdolna do pracy,
• osoba chora,
• osoba, która ze względu na wiek jest niesprawna fizycznie lub psychicznie,
• osoba, która prowadzi gospodarstwo rolne,
• pracownik odpoczywający po pracy na nocnej zmianie,
• osoba, która prowadzi działalność pozarolniczą,
• osoba niezobowiązana do sprawowania opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeśli odmawia tej opieki.
Przepis ten nie dotyczy opieki nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat – w takiej sytuacji zasiłek przysługuje nawet wtedy, gdy inni członkowie rodziny mogliby zapewnić dziecku opiekę.
Jakie dokumenty są potrzebne do zasiłku opiekuńczego?
Dokumentem, które stwierdza czasową niezdolność do pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem jest zaświadczenie lekarskie (e-ZLA), w formie dokumentu elektronicznego udostępnionego w ZUS i na profilu PUE płatnika składek, lub w postaci wydruku.
Aby pracownik otrzymał zasiłek opiekuńczy na chore dziecko musi też złożyć wniosek o uzyskanie tego zasiłku na druku ZUS Z-15a.
Wniosek pracownik składa do pracodawcy w przypadku, gdy ten zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 pracowników. Gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników lub gdy np. ubezpieczony prowadzi pozarolniczą działalność wniosek należy złożyć do ZUS.
We wniosku pracownik, oprócz podstawowych danych osobowych, powinien wskazać:
• okres, za jaki będzie ubiegał się o zasiłek,
• dane dziecka, nad którym będzie sprawował opiekę,
• oświadczenie, czy są członkowie rodziny, którzy mogą sprawować opiekę nad dzieckiem,
• oświadczenie, czy wnioskodawca pracuje w systemie pracy zmianowej,
• oświadczenie, czy w razie opieki nad dzieckiem powyżej 14 roku życia wnioskodawca pozostaje z nim w jednym gospodarstwie,
• oświadczenie, czy wnioskodawca zmienił płatnika składek w ciągu roku,
• dane drugiego rodzica lub małżonka, jeśli nie jest on rodzicem,
• dane innego członka rodziny, który otrzymał zasiłek z tytułu opieki nad dzieckiem, na które ubiega się o świadczenie.
Jeżeli zasiłek wypłacany jest przez ZUS, to do jego wypłaty niezbędne jest także zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku ZUS Z-3. Służy ono do ustalenia i obliczenia wysokości zasiłku opiekuńczego.
Wysokość zasiłku opiekuńczego na chore dziecko
Wysokość zasiłku opiekuńczego wynosi 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku i przysługuje od pierwszego dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.
Dla pracownika zatrudnionego na umowę o pracę podstawę wymiaru zasiłku stanowi miesięczne wynagrodzenie brutto z ostatnich 12 miesięcy przed miesiącem, w którym opiekuje się chorym dzieckiem. Od tej kwoty trzeba jeszcze odjąć składki na ubezpieczenia społeczne w tej części, którą opłaca pracownik.
Dla osób niezatrudnionych na umowę o pracę podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętny miesięczny przychód z ostatnich 12 miesięcy przed miesiącem, w którym dana osoba opiekuje się chorym dzieckiem. Tę kwotę trzeba jeszcze pomniejszyć o 13,71%.
Na jaki okres można otrzymać zasiłek opiekuńczy na dziecko?
Okres pobierania zasiłku z tytułu opieki nad chorym dzieckiem może się różnić. Zależy od wieku oraz potencjalnej choroby bądź niepełnosprawności dziecka.
Wynosi on w roku kalendarzowym:
• 60 dni – w przypadku opieki nad dzieckiem młodszym, aż do ukończenia przez nie 14 roku życia (także z niepełnosprawnością); limit 60 dni przysługuje niezależnie od ilości dzieci,
• 14 dni – w przypadku opieki nad dzieckiem, które ma więcej niż 14 lat,
• 30 dni – w przypadku opieki nad dzieckiem chorym niepełnosprawnym, które ma więcej niż 14 lat i nie ukończyło 18 lat; limit 30 dni przysługuje niezależnie od ilości dzieci.
Warto w tym miejscu podkreślić, że zasiłek opiekuńczy przysługuje nie tylko w przypadku opieki nad chorym dzieckiem, ale także nad innym członkiem rodziny. Świadczenie za ten czas można pobierać maksymalnie przez 14 dni w ciągu roku.
Ma to znaczenie przy ustalaniu ilości dni na opiekę nad chorym dzieckiem. Jeśli pracownik wykorzystał już w danym roku 14 dni opieki nad innym niż dziecko członkiem rodziny, to w przypadku konieczności opieki nad dzieckiem 60-dniowy limit zostanie odpowiednio pomniejszony o okres już wykorzystany.
Utrata prawa do zasiłku opiekuńczego na chore dziecko
Osoba korzystająca z L4 na chore dziecko musi przestrzegać określonych zasad, by nie utracić prawa do zasiłku opiekuńczego.
Może się to stać w sytuacji, gdy:
• pracownik w czasie sprawowania opieki nad chorym dzieckiem wykonuje pracę zarobkową,
• we wspólnym gospodarstwie domowym jest inna dorosła osoba, która mogłaby sprawować opiekę nad dzieckiem (nie dotyczy to opieki nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat).
W razie stwierdzenia podczas kontroli ystąpienia wyżej wskazanych zdarzeń pracownik jest zobowiązany do zwrotu otrzymanego świadczenia wraz z odsetkami.
Zwolnienie lekarskie na chore dziecko a urlop wypoczynkowy
Zdarza się, że dziecko pracownika zachoruje w czasie, gdy ma on urlop wypoczynkowy. W takiej sytuacji urlop nie zostaje przerwany, ponieważ pracownik, będąc na urlopie, jest w stanie samodzielnie zapewnić dziecku opiekę. Pracownik zachowuje wtedy prawo do wynagrodzenia za czas urlopu, co oznacza, że nie przysługuje mu już prawo do zasiłku opiekuńczego za okres choroby dziecka w trakcie trwania urlopu.
2024-10-21
Usługi księgowe
BRGS Biuro Rachunkowe Grzegorz Sasin
Warszawa (Praga)