Rachunek VAT i zmiany wprowadzone przez Slim VAT 3

5 czerwca 2023 roku ogłoszony został tzw. Slim VAT 3, czyli nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Rozwiązania tam zawarte mają uprościć i przyspieszyć rozliczanie podatku VAT. Poszerzy się m.in. katalog podatków i należności, jakie mogą być regulowane środkami ze specjalnego rachunku VAT.

Przypomnijmy, czym jest rachunek VAT, jakie środki można tam wpłacić i co można opłacić ze środków tam zgromadzonych.

Rachunek VAT i split payment

Rachunek VAT jest ściśle związany z mechanizmem podzielonej płatności (MPP).

Mechanizm podzielonej płatności, zwany też z angielska split payment, to sposób regulowania zapłaty przez nabywców. Wprowadzony został 1 lipca 2018 roku.

Z mechanizmu podzielonej płatności mogą korzystać wyłącznie przedsiębiorcy dokonujący zakupu od innych przedsiębiorców, czyli realizujący transakcje B2B.

Nabywca dokonuje płatności za pomocą specjalnego przelewu, tzw. komunikatu przelewu. Zawiera on numer faktury, numer NIP dostawcy, kwotę brutto oraz kwotę VAT. Płatność za nabyty towar lub usługę nie trafi wówczas w całości na jedno konto odbiorcy, tylko zostaje automatycznie rozdzielona pomiędzy dwa konta:

– kwota netto znajdzie się na rachunku rozliczeniowym przedsiębiorcy (lub może być rozliczona gotówką),
– kwota podatku VAT wpływa na specjalne konto, zwane rachunkiem VAT.

W zależności od wartości transakcji i rodzaju towarów lub usług, których ta transakcja dotyczy, split payment może mieć charakter dobrowolny albo obowiązkowy. Obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności mają podatnicy VAT, którzy:

– sprzedają lub nabywają towary lub usługi „wrażliwe”, które wymieniono w załączniku nr 15 do ustawy o podatku od towarów i usług

i jednocześnie

– kwota należności ogółem z faktury, czyli wartość brutto całej faktury, przekracza 15 tys. zł.

Rachunek VAT i firmowe konto rozliczeniowe przedsiębiorcy

Rachunek VAT nie jest odrębnym, dodatkowym kontem bankowym, ale działa na zasadzie subkonta i jest powiązany z kontem firmowym przedsiębiorcy. Nie jest zakładany do kont prywatnych, tzw. ROR-ów.

Rachunek VAT jest otwierany automatycznie przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe dla każdego podatnika posiadającego firmowe konto, bez obowiązku zawierania w tym zakresie odrębnej umowy. Przedsiębiorcy mogą złożyć do banku lub SKOK-u wniosek o założenie jednego rachunku VAT dla kilku posiadanych rachunków rozliczeniowych.

Numer rachunku VAT nie jest podawany w treściach umów między kontrahentami czy na fakturach. Zapłata za fakturę dokonywana jest na numer „zwykłego” bankowego konta rozliczeniowego. Rozdzielenie płatności na kwotę netto i VAT następuje w systemie banku.

Otwarcie i prowadzenie rachunku VAT jest wolne od prowizji i opłat. Do rachunku VAT nie są wydawane instrumenty płatnicze, takie jak karty płatnicze.

Rachunek VAT – tylko dla kont złotówkowych

Rachunek VAT otwierany jest tylko do kont złotówkowych prowadzonych w polskim banku, czyli zapłata z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności może zostać dokonana wyłącznie w złotych polskich.

Jeśli transakcja objęta jest obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności, a faktura wystawiona została w walucie obcej, nabywca zobowiązany jest do wykonania dwóch przelewów:

– wykazanej na fakturze w złotówkach wartości podatku VAT z wykorzystaniem komunikatu przelewu,
– kwoty netto z faktury w walucie obcej na rachunek walutowy sprzedawcy lub poprzez rozliczenie jej w inny sposób.

Rachunek VAT – jakie środki można tam wpłacać?

Rodzaj wpłat dokonywanych na rachunek VAT jest określony w Prawie bankowym. Zgodnie z nim na rachunek VAT mogą wpłynąć:

– zapłata podatku VAT za faktury opłacone z wykorzystaniem MPP,
– przelew między własnymi rachunkami VAT podatnika, w tym prowadzonymi w różnych bankach,
– zwrot przez urząd skarbowy nadwyżki podatku VAT naliczonego nad należnym,
– zwrot kwoty VAT w razie wystawienia faktury korygującej (zwrot towaru, obniżka ceny itp.) – przy użyciu komunikatu przelewu,
– w przypadku przedstawiciela grupy VAT – środki z rachunku VAT członka grupy VAT (od stycznia 2023 roku).

Rachunek VAT – co można z niego opłacić?

Ze środków zgromadzonych na rachunku VAT podatnik nie może korzystać w sposób dowolny. Mogą być one wydatkowane tylko i wyłącznie na ściśle określone w przepisach Prawa bankowego cele. Są to:

– zapłata całości lub części kwoty podatku VAT z otrzymanej faktury,
– zwrot kwoty podatku VAT wynikającego z faktury korygującej wystawionej na rzecz nabywcy,
– składki z tytułu ubezpieczenia społecznego (ZUS oraz KRUS),
– dodatkowe zobowiązanie podatkowe wynikające z deklaracji VAT, a także odsetki za zwłokę w podatku VAT lub odsetki za zwłokę od dodatkowego zobowiązania podatkowego,
– podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) oraz zaliczki na ten podatek, a także odsetki za zwłokę w podatku dochodowym od osób prawnych oraz odsetki od zaliczek na ten podatek,
– podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) oraz zaliczki na ten podatek, a także odsetki za zwłokę w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz odsetek od zaliczek na ten podatek,
– podatek akcyzowy, przedpłaty podatku akcyzowego, wpłaty dzienne, a także odsetki za zwłokę w podatku akcyzowym oraz odsetki od przedpłat podatku akcyzowego,
– należności celne oraz odsetki za zwłokę od tych należności,
– podatek VAT z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw silnikowych na rachunek VAT płatnika, czyli zarejestrowanego odbiorcy lub podmiotu prowadzącego skład podatkowy,
– podatek VAT oraz należności celne z tytułu importu towarów na rzecz przedstawicieli bezpośrednich i pośrednich (agencji celnych),
– w przypadku członka grupy VAT – przekazanie środków ze swojego rachunku VAT na rachunek VAT przedstawiciela grupy VAT,
– dokonanie przelewu zwrotnego kwoty VAT na rzecz nabywcy w przypadku nienależnie otrzymanej płatności na rachunek VAT,
– przekazanie środków na inny rachunek VAT posiadacza rachunku VAT prowadzony w tym samym banku,
– przekazanie kwoty VAT na rachunek wskazany przez naczelnika US w postanowieniu dotyczącym uwolnienia środków zgromadzonych na rachunku VAT,
– przekazanie kwoty VAT na rachunek rozliczeniowy państwowej jednostki budżetowej,
– realizacje zajęcia na podstawie administracyjnego tytułu wykonawczego, dotyczącego egzekucji należności.

Od 1 lipca 2023 roku, na skutek zmian, które wprowadził pakiet Slim VAT 3, środki z rachunku VAT mogą być również wykorzystane na:

– podatek od wydobycia niektórych kopalin oraz odsetki za zwłokę od tego podatku,
– podatek od sprzedaży detalicznej oraz odsetki za zwłokę od tego podatku,
– opłatę od środków spożywczych (podatek cukrowy) oraz dodatkową opłatę,
– podatek tonażowy oraz odsetki za zwłokę od tego podatku,
– zryczałtowany podatek od wartości sprzedanej produkcji, czyli tzw. podatek od produkcji okrętowej,
– opłatę za napoje alkoholowe o pojemności nieprzekraczającej 300 ml (czyli tzw. opłata za „małpkę”), dodatkową opłatę oraz odsetki za zwłokę od tych opłat.

„Uwolnienie” środków z rachunku VAT

Środki zgromadzone na rachunku VAT mogą być wykorzystywane tylko do określonych operacji, przedstawionych powyżej.

Podatnik może jednak złożyć bezpłatny wniosek o przekazanie środków z konta VAT na swój rachunek firmowy otwarty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. We wniosku należy zawrzeć informację o tym, z jakiego rachunku VAT pochodzą zgromadzone środki i w jakiej wysokości podatnik chce je wypłacić.

Wniosek należy złożyć do urzędu skarbowego, któremu podlega podatnik i liczyć na pozytywne rozpatrzenie przez naczelnika urzędu. Czas na podjęcie decyzji to 60 dni od dnia otrzymania wniosku.

Jeśli urząd skarbowy zgodzi się na przekazanie środków z rachunku VAT – wyda wtedy postanowienie, w którym określi wysokość środków, jakie mają zostać przekazane na konto rozliczeniowe podatnika. Informacja ta zostanie doręczona również bankowi lub SKOK-owi, które prowadzą konto rozliczeniowe i rachunek VAT. Na tej podstawie środki z rachunku VAT zostaną niezwłocznie przekazane na rachunek rozliczeniowy wnioskodawcy.

Jeśli podatnik nie zgadza się z treścią postanowienia, np. uwolniona kwota będzie inna niż ta, o którą wnioskował, może złożyć zażalenie. Ma na to 7 dni od dnia doręczenia postanowienia.

Jeśli urząd skarbowy nie zgodzi się na przekazanie środków z rachunku VAT – wyda decyzję o odmowie. Może tak stać się, gdy podatnik ma np. zaległości podatkowe w podatku VAT, CIT, PIT, akcyzowym lub zaległości celne.

Jeśli podatnik nie zgadza się z decyzją odmowną może złożyć odwołanie do dyrektora izby administracji skarbowej za pośrednictwem naczelnika urzędu skarbowego, który wydał decyzję. Ma na to czas 14 dni od daty otrzymania decyzji.

Wniosek:
Wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT DOCX
Wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT PDF

Zamknięcie firmowego rachunku rozliczeniowego – co wtedy z rachunkiem VAT?

Gdy podatnik zamyka firmowy rachunek rozliczeniowy bank zobowiązany jest do zamknięcia również rachunku VAT przypisanego tego rachunku. Środki zgromadzone na tym rachunku nie przepadają, jednak podatnik nie ma prawa dysponować nimi w sposób dowolny.

Przed likwidacją rachunku podatnik powinien więc:

– wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o przekazanie środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy i dopiero po ich wycofaniu dokonać fizycznej likwidacji rachunku firmowego (o wniosku przeczytaj wyżej),

lub

– przekazać środki na inny rachunek VAT przy użyciu komunikatu przelewu, czyli dokonać samodzielnie przelewu na inny swój rachunek VAT prowadzony w tym samym albo innym banku, czynność ta nazywana jest „przekazaniem własnym” i może być dokonywana w ramach wszystkich rachunków VAT danego podatnika.

Jeśli na dzień rozwiązania umowy rachunku rozliczeniowego, dla którego prowadzony jest rachunek VAT, podatnik nie dokonał żadnej z tych dwóch czynności bank przekazuje zgromadzone tam środki na prowadzony w tym samym banku specjalny „rachunek techniczny” służący identyfikacji posiadacza rachunku VAT. By wypłacić środki z tego rachunku również konieczne jest złożenie wniosku o zwolnienie środków w urzędzie skarbowym.

2023-07-12

Usługi księgowe
BRGS Biuro Rachunkowe Grzegorz Sasin
Warszawa (Praga)