Zasiłek chorobowy dla przedsiębiorcy

Każda osoba, która posiada ubezpieczenie chorobowe i jest czasowo niezdolna do wykonywania pracy w związku z chorobą, ma prawo do zwolnienia i pobierania zasiłku chorobowego. Prawo to przysługuje także przedsiębiorcom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą, również jednoosobową.

Dowiedz się, jakie warunki musi spełnić przedsiębiorca, aby otrzymać zasiłek chorobowy, jak obliczana jest wysokość zasiłku i jak zgłosić się po jego wypłatę.

Jakie warunki musi spełnić przedsiębiorca, by uzyskać zasiłek chorobowy?

Podstawowym warunkiem, by przedsiębiorca uzyskał zasiłek chorobowy jest opłacanie przez niego składki chorobowej.

Dla przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą składka chorobowa jest w pełni dobrowolna. Może zacząć lub przestać ją opłacać w praktycznie dowolnym momencie, co oczywiście będzie wiązało się z jego prawem do uzyskania zasiłku w przypadku choroby.

Aby przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przedsiębiorca musi obowiązkowo podlegać ubezpieczeniom społecznym. Składa wtedy w ZUS formularz ZUS ZUA i wypełnia w nim część VIII, gdzie wpisuje m.in. datę, od której ma się rozpocząć bieg tego ubezpieczenia. Objęcie ubezpieczeniem następuje jednak nie wcześniej niż od dnia, w którym zgłoszenie zostanie złożone w ZUS-ie.

Jeśli przedsiębiorca chce przystąpić do ubezpieczenia chorobowego w trakcie prowadzenia działalności i był już zarejestrowany w ZUS-ie z tytułu prowadzenia działalności, to powinien najpierw złożyć wniosek ZUS ZWUA, aby wyrejestrować się z ubezpieczeń, jakim podlegał dotychczas i potem dopiero wysłać formularz ZUS ZUA.

Jeśli przedsiębiorca przystępuje do ubezpieczenia chorobowego w trakcie miesiąca jest zobowiązany uregulować składkę za cały ten miesiąc w pełnej wysokości.

Po zgłoszeniu się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przedsiębiorca zyskuje prawo do:

– zasiłku chorobowego,
– zasiłku opiekuńczego,
– świadczenia rehabilitacyjnego.

Trzeba jednak jeszcze pamiętać o okresie wyczekiwania. Mimo, że przedsiębiorca jest objęty ubezpieczeniem chorobowym od dnia, w którym złożył zgłoszenie w ZUS-ie nie może od razu liczyć na zasiłek chorobowy. Prawo do zasiłku chorobowego przedsiębiorca uzyskuje dopiero po upływie okresu wyczekiwania, który wynosi 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Do tego okresu zaliczają się poprzednie okresy ubezpieczeń (na przykład, jeśli przed założeniem firmy przedsiębiorca pracował na etacie), ale pod warunkiem, że:

– przerwa pomiędzy ubezpieczeniami nie przekroczyła 30 dni
lub
– przerwa pomiędzy ubezpieczeniami była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Zasiłek chorobowy a „Ulga na start”

Przedsiębiorcy, którzy po raz pierwszy prowadzą działalność gospodarczą lub rozpoczynają ją po raz kolejny po 5 latach od zawieszenia lub zamknięcia poprzedniej działalności mogą korzystać z tzw. „Ulgi na start”. Oznacza to, że przez okres pierwszych 6 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej nie opłacają składek na ubezpieczenia społeczne. Nie mogą więc przystąpić również do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, a co za tym idzie w tym okresie niestety nie będą mogli liczyć na zasiłek chorobowy w przypadku jakiejkolwiek niedyspozycji zdrowotnej.

Ile wynosi składka na ubezpieczenie chorobowe przedsiębiorcy?

Składka chorobowa przedsiębiorcy wynosi 2,45% podstawy wymiaru. Podstawa wymiaru dla składki chorobowej jest tożsama z podstawą wymiaru dla składek na ubezpieczenie społeczne, tj. emerytalne i rentowe.

W roku 2023 dla osób posługujących się dużym ZUS-em podstawa ta wynosi 4161,00 zł. Minimalna kwota dobrowolnej składki chorobowej wynosi więc 101,94 zł.

Dla osób prowadzących działalność gospodarczą i opłacających preferencyjne składki ZUS (obowiązujące w okresie od 7 do 30 miesiąca prowadzenia działalności) jest ona niższa i wynosi za miesiące lipiec-grudzień 2023 roku 26,46 zł.

Dobrowolna składka chorobowa nie może być opłacana w dowolnie wysokiej kwocie. Przepisy określają jaka jest maksymalna podstawa dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Nie może ona przekraczać 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. W 2023 roku wynosi ona 17 337,50 zł.

Składka na ubezpieczenie chorobowe powinna być opłacana do 20 dnia miesiąca.

Jak przedsiębiorca zgłasza wniosek o wypłatę ubezpieczenia chorobowego?

Przedsiębiorca, który zachoruje powinien potwierdzić swoją niezdolność do pracy zaświadczeniem wystawionym przez lekarza – druk ZUS ZLA. Zaświadczenie to wystawiane jest elektronicznie i automatycznie przekazywane do ZUS. Chcąc uzyskać wypłatę zasiłku przedsiębiorca powinien dodatkowo w ciągu 7 dni od daty wystawienia zwolnienia złożyć wniosek do ZUS wypełniając formularz ZUS Z-3b (Zaświadczenie płatnika składek). Może to zrobić przez swój profil na PUE ZUS lub pocztą. Decyduje wtedy data stempla pocztowego.

Wypłata zasiłku następuje zwykle w terminie 30 dni od złożenia wniosku. Jeżeli ZUS spóźnia się z wypłatą zasiłku przedsiębiorca może żądać zapłaty odsetek ustawowych.

Roszczenie o wypłacenie zasiłku chorobowego przedawnia się po 6 miesiącach od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje.

Jaka jest wysokość zasiłku chorobowego przedsiębiorcy?

Wysokość zasiłku chorobowego dla przedsiębiorcy uzależniona jest od wymiaru podstawy składek oraz liczby dni, w których osoba prowadząca działalność gospodarczą przebywa na zwolnieniu lekarskim.

Podstawę wymiaru dla zasiłku chorobowego stanowi średnia podstawa wymiaru składek z ostatnich 12 miesięcy pomniejszona o wskaźnik w wysokości 13,71%.

Zasiłek może wynieść:

– 80% podstawy wymiaru zasiłku za okres niezdolności do pracy,
– 80% za okres pobytu w szpitalu,
– 100%, gdy choroba przypada w czasie ciąży, niezdolność powstała z powodu wypadku w drodze do pracy lub z pracy, konieczne jest poddanie się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek tkanek i narządów.

Za każdy dzień zwolnienia przysługuje 1/30 wyliczonej w ten sposób kwoty. Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, w tym za dni wolne od pracy.

Zasiłek zostaje wypłacany przez ZUS na konto firmowe przedsiębiorcy. Od kwoty zasiłku jest potrącana zaliczka na podatek dochodowy w wysokości 12%.

Prawo do obniżenia podstawy składek

Jeśli przedsiębiorca zachorował i przysługiwał mu zasiłek chorobowy, ma prawo do pomniejszenia podstawy składek na ubezpieczenia społeczne za okres, w którym z powodu choroby nie prowadził działalności.

Podstawę obniża wtedy proporcjonalnie do liczby dni, za które pobierał zasiłek. Podstawę dzieli się przez liczbę dni kalendarzowych miesiąca, w którym nastąpiła choroba, a następnie mnoży przez liczbę dni, w których przedsiębiorca pracował/nie przebywał na zwolnieniu.

Prawa do pomniejszenia podstawy składek za czas choroby nie mają osoby, które zadeklarowały podstawę wyższą niż minimalna (standardowa) wysokość składek.

Co ważne, prawo do obniżenia podstawy wysokości składek przedsiębiorca ma tylko wtedy, gdy ma stwierdzone prawo do zasiłku chorobowego i otrzyma ten zasiłek z ZUS. Nie wystarczy sama rejestracja do ubezpieczeń i otrzymanie zwolnienia lekarskiego.

Aby uzyskać prawo do zapłaty pomniejszonych składek ZUS, przedsiębiorca powinien złożyć korekty deklaracji rozliczeniowych. Dla osoby rozliczającej się wyłącznie za siebie jest to deklaracja ZUS DRA, natomiast osoby zgłaszające również innych ubezpieczonych powinny złożyć dodatkowo deklarację ZUS RCA.

Pamiętać należy również, że pomniejszenie podstawy składek dotyczy tylko składek na ubezpieczenie społeczne. Składka zdrowotna jest zawsze płatna w całości, niezależnie od liczby dni przebywania na zwolnieniu.

Świadczenie rehabilitacyjne dla przedsiębiorcy

Termin zasiłku chorobowego może trwać maksymalnie 182 dni (270 dni w przypadku gruźlicy lub choroby w ciąży). Jeśli przedsiębiorca po upływie tego czasu nadal jest niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja dają szansę na odzyskanie zdolności do pracy, lekarz z ZUS może przyznać świadczenie rehabilitacyjne. Świadczenie to nie może trwać dłużej niż 12 miesięcy.

Świadczenie rehabilitacyjne wynosi:

– 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy,
– 75% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za pozostały okres,
– 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za cały okres, jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży.

Jeśli w ciągu 12 miesięcy nie nastąpi powrót do pełnej zdolności do pracy, chory może wnioskować o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Może to także zrobić przed pobieraniem świadczenia rehabilitacyjnego.

Zasiłek opiekuńczy dla przedsiębiorcy

Jeśli przedsiębiorca jest zgłoszony do ubezpieczenia chorobowego ma również prawo do opieki nad:

– dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku np. nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
– chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
– dzieckiem lub chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat w przypadku: porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki; pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym,
– innym chorym członkiem rodziny.

Z tytułu tej opieki przysługuje mu zasiłek opiekuńczy. W tym przypadku nie obowiązuje okres wyczekiwania, zatem przedsiębiorca od razu otrzyma zasiłek.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku. W przypadku dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności zasiłek opiekuńczy przysługuje za okres nie dłuższy niż 30 dni w roku.

Zasiłek nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, którzy mogą zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem do 2 lat.

Utrata prawa do zasiłku chorobowego

W czasie zwolnienia lekarskiego zarówno związanego z chorobą samego przedsiębiorcy, jak i zwolnienia na dziecko lub innego członka rodzinny przedsiębiorca nie może podejmować działalności zarobkowej ani prowadzić bieżących spraw firmy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych może skontrolować przedsiębiorcę i sprawdzić, czy wykorzystuje on zwolnienie lekarskie zgodnie z przeznaczeniem. W przypadku kiedy ZUS w trakcie kontroli znajdzie nieprawidłowości, może odebrać lub wstrzymać wypłatę zasiłku chorobowego. Przedsiębiorca będzie zobowiązany do zwrotu otrzymanego zasiłku wraz z ustawowymi odsetkami.

Utrata prawa do zasiłku ma miejsce również wtedy, gdy zaświadczenie o niezdolności do pracy zostało sfałszowane.

Zasiłek chorobowy a zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej

Zdarza się, że przedsiębiorca, z takich czy innych powodów, jest zmuszony do zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej. Nie będzie wtedy musiał opłacać ubezpieczenia chorobowego, ale tym samym nie będzie mógł się ubiegać o zasiłek chorobowy z ZUS w czasie choroby przypadającej w tym okresie. Chyba, że podlega on innym tytułom do ubezpieczenia chorobowego.

Po wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej nie będzie musiał ponownie zgłaszać się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Pod warunkiem, że przed jej zawieszeniem dobrowolnie opłacał składki na ubezpieczenie chorobowe.

Dowiedz się więcej o zasiłku chorobowym: Zasiłek chorobowy w 2023 roku.

2023-10-31

Usługi księgowe
BRGS Biuro Rachunkowe Grzegorz Sasin
Warszawa (Praga)