Umowa o pracę – zmiany w 2023 roku
14 kwietnia 2023
Oddanie krwi a przywileje pracownika
19 maja 2023
26 kwietnia 2023 roku wchodzi w życie wiele nowych przepisów Kodeksu pracy. Pojawiają się nowe uprawnienia dla pracowników, wprowadzona też będzie dodatkowa ochrona przed zwolnieniem.
Pracownik ma prawo do równoległego zatrudnienia
Zgodnie z nowymi przepisami pracodawca nie będzie mógł zabronić swojemu pracownikowi podejmowania równoległej pracy w innej firmie.
Pracownik będzie miał możliwość wykonywania takiej pracy zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i innej umowy, na przykład umowy zlecenia czy umowy o dzieło.
Przepis ten nie będzie obowiązywał, gdy pracodawca zawrze ze swoim pracownikiem umowę o zakazie konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy. Pracownik po jej podpisaniu zostanie zobowiązany do powstrzymania się od podejmowania dodatkowego zajęcia.
Wyjątkiem są również sytuacje, których dotyczą odrębne przepisy. Na przykład pracownicy samorządowi mają zakaz wykonywania zajęć, które wiązałyby się z naruszeniem obowiązków służbowych. Podobnie nauczyciele akademiccy mogą podejmować inne zatrudnienie tylko za zgodą uczelni.
Pracownik ma prawo wystąpić o zmianę warunków zatrudnienia
Pracownik będzie mógł raz w roku kalendarzowym wystąpić z wnioskiem o:
– zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę o pracę na czas nieokreślony
lub
– bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy, w tym polegające na zmianie rodzaju pracy lub zatrudnieniu w pełnym wymiarze czasu pracy.
Wniosek taki, w postaci papierowej lub elektronicznej. będzie mógł złożyć pracownik zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy na podstawie:
– umowy o pracę na czas określony,
– umowy o pracę na czas nieokreślony,
– powołania,
– wyboru,
– mianowania
– spółdzielczej umowy o pracę.
Wniosku takiego nie będzie mógł złożyć pracownik zatrudniony na okres próbny.
Pracodawca będzie miał obowiązek udzielić odpowiedzi pracownikowi nie później niż w terminie 1 miesiąca od dnia otrzymania wniosku, i – o ile jest to możliwe – uwzględnić go. W przypadku odmowy musi wskazać pracownikowi przyczynę.
Prawo do szkolenia – zmiany
Jeśli do wykonywania swojej pracy pracownik potrzebuje szkolenia, to takie szkolenia opłaca pracodawca. W miarę możliwości powinny się ono odbywać w godzinach pracy.
Szkolenie realizowane poza normalnymi godzinami pracy pracownika należy wliczyć do czasu pracy, a pracownikowi będą musiały być naliczone nadgodziny.
Dodatkowa ochrona przed zwolnieniem pracowników korzystających z nowych uprawnień
Pracownik, który skorzysta z nowych uprawnień, będzie dodatkowo chroniony przed zwolnieniem.
Oznacza to, że w przypadku, gdy pracownik:
– wystąpi z wnioskiem o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę na czas nieokreślony lub bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy,
– zatrudni się jednocześnie w innym zakładzie pracy na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia czy umowy o dzieło,
– dochodzi informacji dodatkowych na temat warunków zatrudnienia,
– skorzysta z prawa zwrotu kosztów szkolenia i wliczenia czasu szkolenia do czasu pracy
nie będzie to mogło stanowić dla pracodawcy powodu do:
– wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę lub jej rozwiązania bez wypowiedzenia,
– czynienia przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania umowy bez wypowiedzenia,
– zastosowania działań mających skutek równoważny z rozwiązaniem umowy o pracę.
Jeśli dojdzie do sporu to pracodawca będzie musiał udowodnić, że rozwiązując umowę z pracownikiem kierował się innymi powodami niż wyżej wymienione.
W przypadku naruszenia tych przepisów pracownik będzie miał prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Ochrona dla pracownika przed niekorzystnym traktowaniem przez pracodawcę
Jeśli dochodzi do jakiegokolwiek naruszenia przepisów prawa pracy przez pracodawcę, w tym zasady równego traktowania w zatrudnieniu, pracownik ma prawo wystąpić z roszczeniami do pracodawcy i ubiegać się o swoje prawa. W tej sytuacji będzie objęty ochroną przed negatywnymi konsekwencjami. Nie będzie mógł być z tego powodu zwolniony czy w jakikolwiek sposób źle potraktowany, np. poprzez nałożenie nagany czy upomnienia.
Ochrona ta dotyczy również sytuacji, gdy pracownik udzieli wsparcia innemu pracownikowi dochodzącemu swoich praw.
Pracownik, którego prawa zostaną naruszone, będzie miał prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Dodatkowa ochrona przed zwolnieniem pracowników w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego
W nowych przepisach wzmocniona została też ochrona pracowników – rodziców.
W okresie:
– ciąży,
– urlopu macierzyńskiego,
a także od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie:
– urlopu macierzyńskiego lub jego części,
– urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub jego części,
– urlopu ojcowskiego lub jego części,
– urlopu rodzicielskiego lub jego części,
do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie będzie mógł:
– prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy,
– wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika i reprezentująca pracownicę lub pracownika zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.
W przypadku złożenia przez pracownika wyżej wymienionych wniosków wcześniej, niż w terminach określonych przepisami, ochrona przed zwolnieniem zaczyna obowiązywać:
– 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu macierzyńskiego i części urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
– 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu rodzicielskiego lub jego części,
– 7 dni przed rozpoczęciem urlopu ojcowskiego lub jego części.
Uprawnienia pracownika opiekującego się dzieckiem do 8 roku życia
Według dotychczas obowiązujących przepisów pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia nie wolno było bez jego zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy, jak również delegować poza stałe miejsce pracy.
Zmiany w przepisach wydłużają wiek dziecka z 4 do 8 roku życia i tym samym wydłużają okres, w którym pracownikowi nie będzie można bez jego zgody polecać pracy w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy, jak również delegować poza stałe miejsce pracy.
Elastyczny czas pracy dla rodzica
Pracownik wychowujący dziecko do ukończenia przez nie 8 roku życia będzie mógł złożyć wniosek o zastosowanie elastycznej organizacji pracy, takiej jak:
– obniżenie wymiaru etatu,
– pracę zdalną,
– system pracy weekendowej,
– ruchomy czas pracy,
– ustalony indywidualny rozkład czasu pracy.
Wniosek, w postaci papierowej lub elektronicznej, będzie musiał złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z elastycznej organizacji pracy.
We wniosku o elastyczną organizację pracy pracownik powinien wskazać:
– imię i nazwisko oraz datę urodzenia dziecka,
– przyczynę konieczności skorzystania z elastycznej organizacji pracy,
– termin rozpoczęcia i zakończenia korzystania z elastycznej organizacji pracy,
– rodzaj elastycznej organizacji pracy, z której planuje korzystać.
Rozpatrując wniosek pracownika, pracodawca musi uwzględnić potrzeby pracownika, ale też swoje potrzeby oraz możliwości. Musi wziąć pod uwagę konieczność zapewnienia normalnego toku pracy, organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.
W terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku pracodawca powinien poinformować pracownika o swojej decyzji. Może przychylić się do wniosku, może odmówić, ale pod warunkiem podania uzasadnienia odmowy, może też zaproponować inny termin zastosowania elastycznej organizacji pracy niż wskazany we wniosku.
Pracownik wnioskujący o elastyczną organizację pracy będzie mógł w każdym czasie złożyć wniosek o powrót do poprzedniej organizacji pracy.
Pracownikowi, który wystąpił o elastyczną organizację pracy pracodawca nie może z tego powodu wypowiedzieć lub rozwiązać bez wypowiedzenia umowy o pracę.
Przeczytaj też o innych zmianach wprowadzonych w 2023 roku w przepisach Kodeksu pracy:
Praca zdalna w Kodeksie pracy 2023
Umowa o pracę – zmiany w 2023 roku
Nowe urlopy w Kodeksie pracy
Z opublikowaną w Dzienniku Ustaw nowelizacją Kodeksu pracy możesz zapoznać się pod adresem:
https://www.dziennikustaw.gov.pl/D2023000064101.pdf
2023-04-25
Usługi księgowe
BRGS Biuro Rachunkowe Grzegorz Sasin
Warszawa (Praga)